Σαν μια τρομερή οικογενειακή κρίση, στην οποία οι συγγενείς ξεθάβουν θαμμένες επί έτη οδύνες, έτσι και η ελληνική κρίση ωθεί τους Ευρωπαίους να εκφράσουν παλαιούς φόβους και έχθρες, καθώς διαφωνούν για το μέλλον του κοινού τους νομίσματος. Πίσω από τη διαμάχη για το αν και πώς θα πρέπει να βοηθήσουν την Ελλάδα, κρύβεται μια δυσεπίλυτη διαφορά μεταξύ των ιδρυτικών χωρών, της Γερμανίας και της Γαλλίας, για τη φύση και τον σκοπό του ευρώ.
Με τις κυβερνήσεις του Βερολίνου, των Παρισίων και των Αθηνών να δέχονται ισχυρές πιέσεις από αγχωμένους ψηφοφόρους, οι αντεγκλήσεις έχουν αρχίσει να ξεφεύγουν από τον έλεγχο. «Ολες οι παλιές διαμάχες που προηγήθηκαν και συνόδευσαν την υιοθέτηση του ευρώ έρχονται ξανά στην επιφάνεια μετά μια δεκαετία σχετικής σταθερότητας, που τις είχε κάνει να φαίνονται κυρίως ακαδημαϊκές και ιστορικές», δήλωσε ο Τόμας Κλάου, συγγραφέας ενός βιβλίου για τη γέννηση του ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος.
Οι Γερμανοί αποδέχτηκαν τη νομισματική ένωση στη δεκαετία του ’90 υπό τον όρο ότι το ευρώ θα είναι τόσο ισχυρό όσο και το μάρκο, με χαμηλό πληθωρισμό, αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία και χωρίς σχέδια διάσωσης για τους αδυνάμους. Οι Γερμανοί επέμειναν στην ιδέα μιας Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ανεξάρτητης από πολιτικές επιρροές με αποστολή της να διασφαλίζει τη σταθερότητα των τιμών. Ηθελαν να γίνει η αρχή από μια μικρή ομάδα ισότιμων οικονομιών του ευρωπαϊκού βορρά και να εξαιρεθεί το «Club Med» του νότου. Η άλλοτε παντοδύναμη Γερμανική Κεντρική Τράπεζα, η Μπούντεσμπανκ, προειδοποίησε τότε ότι μια νομισματική ένωση χωρίς ισχυρή πολιτική και οικονομική ολοκλήρωση θα ήταν ένα δυνάμει τρωτό οικοδόμημα, αλλά δεν εισακούστηκε.
Η Γαλλία είδε το ευρώ αρχικά ως πολιτικό σχέδιο, ως μέσο συγκράτησης της ενωμένης Γερμανίας εντός της Ευρώπης και οικοδόμησης της παγκόσμιας δύναμης της Ε.Ε. Οι Γάλλοι ήθελαν ένα πιο μαλακό νόμισμα με τους υπουργούς Οικονομικών να διαχειρίζονται τη συναλλαγματική ισοτιμία ώστε να διατηρείται η ανταγωνιστικότητα των γαλλικών αεροπλάνων και σιτηρών στην παγκόσμια αγορά. Το Παρίσι επιδίωξε μια «ευρωπαϊκή οικονομική κυβέρνηση» για να δράσει ως αντίβαρο της ΕΚΤ και να προωθήσει τους πρωταθλητές της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Επιθυμούσε μια ευρεία ιδρυτική ομάδα, περιλαμβανομένων των χωρών του Club Med, για να οχυρώσει τα εργοστάσια και κτήματά της έναντι ανταγωνιστικών υποτιμήσεων στην Ισπανία και την Ιταλία.
Στο μεγάλο παζάρι, οι Γερμανοί κέρδισαν το σκληρό τους ευρώ, μια ανεξάρτητη ΕΚΤ και όρους που τότε έμοιαζαν με σκληρούς νόμους για τα ελλείμματα του προϋπολογισμού, οδηγώντας σε πιθανές κυρώσεις κατά συχνών παραβατών. Οι Γάλλοι πήραν το Club Med και έναν όρο που έδινε στο συμβούλιο των υπουργών Οικονομικών της Ε.Ε. την ευθύνη για τη διαχείριση της συναλλαγματικής ισοτιμίας και δεν εφαρμόστηκε ποτέ. Για δέκα χρόνια, το ευρώ ήταν μια αξιοσημείωτη επιτυχία, έφερε ασυνήθιστη σταθερότητα, εξομάλυνση των τιμών και χαμηλά επιτόκια στην περιοχή. Τώρα, όμως, που το κολοσσιαίο έλλειμμα και χρέος της Ελλάδας αποκάλυψε τα ελαττώματα των φορολογικών κανονισμών, οι Γερμανοί και οι Γάλλοι επέστρεψαν στις λύσεις που είχαν υποστηρίξει. Τα γερμανικά ΜΜΕ, ωθούμενα από πολιτικούς, οι οποίοι θα έπρεπε να γνωρίζουν καλύτερα, παρουσιάζουν την κρίση με φράσεις όπως «οι τεμπέληδες Ελληνες διακινδυνεύουν το χρήμα των σκληρά εργαζόμενων Γερμανών». Το Βερολίνο σκληραίνει τη στάση του έναντι οιουδήποτε ευρωπαϊκού σχεδίου διάσωσης, στρέφοντας την Ελλάδα προς το ΔΝΤ. Η Γαλλία θεωρεί ότι μια τέτοια κίνηση θα εκληφθεί ως πολιτικός εξευτελισμός.
Οι Γερμανοί επιθυμούν νέα εργαλεία βασανισμού στην Ε.Ε. για να ενισχύσουν τη δημοσιονομική πειθαρχία των αμαρτωλών. Οι προτάσεις ποικίλλουν: από το μέτρο που θα επέβαλε στα κράτη με υπερβολικά χρέη να πληρώνουν εισφορές σε κάποιο ευρωπαϊκό ταμείο, έως την πιθανή απώλεια της φορολογικής κυριαρχίας, των δικαιωμάτων ψήφου στην Ε.Ε. και τελικά την αποπομπή από την Ευρωζώνη σε περίπτωση πολλαπλών παραβάσεων. Η έκκληση της κ. Μέρκελ για μια αλλαγή στη συνθήκη, προκειμένου να επιτραπεί η αποπομπή των προβληματικών μελών της Ευρωζώνης προκάλεσε σοκ και κατάπληξη στην Ισπανία, την Ελλάδα και το Βέλγιο, όπου ο πρώην πρωθυπουργός, Γκι Φέρχοφσταντ την κατηγόρησε ότι δεν επιθυμεί πια ευρωπαϊκές λύσεις.
Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε επιθυμεί ένα Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, όχι τόσο για την περίθαλψη των άρρωστων κρατών και την αποκατάσταση της φορολογικής τους υγείας, αλλά για να τα τιμωρήσει επειδή ξεστράτισαν και να αποτρέψει τυχόν επιδημία στην περιοχή του ευρώ. Στη Γαλλία, που η ίδια δεν αποτελεί πρότυπο φορολογικής πειθαρχίας, το αρχικό ένστικτο λειτούργησε υπέρ της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης προς την Ελλάδα (κυρίως εάν επρόκειτο να υπογραφεί ένα γερμανικό τσεκ).
Οι Γάλλοι θεωρούν ότι η κρίση αποκαλύπτει την ανάγκη για μια ευρωπαϊκή οικονομική κυβέρνηση, που θα μπορούσε να συντονίζει καλύτερα τα θέματα της βιομηχανίας και του προϋπολογισμού και να βοηθά στην εξισορρόπηση της προσανατολισμένης στις εξαγωγές οικονομίας της Γερμανίας, στρέφοντάς την προς υψηλότερη εσωτερική κατανάλωση. Η δήλωση της Γαλλίδας υπουργού Οικονομικών, Κριστίν Λαγκάρντ ότι ο εγωισμός της γερμανικής οικονομίας μπορεί να είναι μέρος του προβλήματος προκάλεσε οργή στο Βερολίνο. Είναι σαν να ζητάς από μια ομάδα να παίξει άσχημα για να δώσει μια ευκαιρία στον αντίπαλό της, σχολίασε ο κ. Σόιμπλε. «Δεν μπορούμε να χτίσουμε μια ανταγωνιστική οικονομία σε αυτήν τη βάση».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου