Η ΕΛΛΑΔΑ ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΗΣ ΠΕΙΡΑΤΕΙΑΣ
Ελληνικό ρεσάλτο στον Ινδικό
ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΕΠΑΦΗΣ
Ιδιαίτερη σημασία για την εξωτερική μας πολιτική αποκτά η πρόσφατη ανάθεση στη χώρα μας της προεδρίας της λεγόμενης «Ομάδας Επαφής για την Πειρατεία στη Σομαλία» η οποία λειτουργεί εδώ και έναν περίπου χρόνο με αντικείμενο την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος.
Στον Ινδικό Ωκεανό γίνονται πλέον οι περισσότερες επιθέσεις και απαιτούνται λύσεις που θα διασφαλίζουν τα συμφέροντα των κρατών που ζημιώνονται από τις παρενέργειες της πειρατείας.
Απ’ ό,τι μαθαίνουμε η απόφαση ελήφθη την 28η Ιανουαρίου 2010 στη Νέα Υόρκη, στην έδρα του ΟΗΕ, στο πλαίσιο της 5ης Συνόδου της ομάδας αυτής όπου η χώρα μας είχε ενεργό παρουσία και συμμετοχή. Χαρακτηριστικό είναι ότι δεν υπήρξε καμία ένσταση από άλλο κράτος για την ανάθεση στην Ελλάδα της προεδρίας, στοιχείο που αντανακλά κατά τη γνώμη μας την αναγνώριση του ρόλου της Ελλάδας στον τομέα της εμπορικής ναυτιλίας. Από αυτή την άποψη η εξέλιξη αυτή συνιστά μία επιτυχία της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, αλλά και του διπλωματικού μηχανισμού του υπουργείου Εξωτερικών που κινήθηκε ταχύτατα προς την κατεύθυνση αυτή.
Για την ιστορία αναφέρουμε ότι η Ομάδα αυτή θεσπίστηκε με πρωτοβουλία των Αμερικανών, που κάλεσαν μία σειρά από χώρες, ανάμεσα σ’ αυτές και η Ελλάδα, να συμμετάσχουν στις προσπάθειες για την επίλυση του πειρατικού ζητήματος. Η Ομάδα ουσιαστικά συντονίζει τις πρωτοβουλίες κατά της πειρατείας, ανταλλάσσει πληροφορίες, συζητεί προτάσεις και αναζητεί λύσεις για τη βελτίωση του επιχειρησιακού συντονισμού των στρατιωτικών δυνάμεων που έχουν αναπτυχθεί ανοιχτά των σομαλικών ακτών. Απαρτίζεται συνολικά από 45 κράτη, παράλληλα δε στις εργασίες της συμμετέχουν και έχουν άποψη στελέχη του διεθνούς εφοπλιστικού κόσμου εφόσον το πρόβλημα τους αφορά άμεσα.
Είναι γεγονός ότι η πειρατεία δεν εμφανίστηκε ξαφνικά στη Σομαλία. Να μην επαναλάβουμε τα τετριμμένα περί κατάρρευσης του κράτους, καθώς είναι ήδη γνωστά. Άλλωστε θα περάσει αρκετός καιρός μέχρι να συνέλθει η χώρα και να επέλθει ειρήνευση. Το πρόβλημα όμως της πειρατείας χρήζει άμεσης λύσης, τη στιγμή μάλιστα που οι πειρατές μετακινήθηκαν από τον Κόλπο του Άντεν όπου αρχικά έκαναν επιθέσεις στον δυτικό Ινδικό. Οι περισσότερες επιθέσεις εκδηλώνονται σήμερα στην περιοχή αυτή και σε απόσταση μέχρι και 1.000 ν.μ. ανατολικά των ακτών της Σομαλίας. Έτσι όπως έχουν εξελιχθεί τα πράγματα σε λίγο δεν θα μιλάμε για πειρατεία στη Σομαλία, αλλά για πειρατεία του Ινδικού Ωκεανού καθώς όσο τα πλοία κινούνται ανατολικότερα τόσο οι πειρατές τα ακολουθούν. Και αυτό γιατί απλούστατα στην αχανή θαλάσσια έκταση του Ινδικού Ωκεανού δεν υπάρχει επαρκής προστασία από πολεμικά πλοία. Στην θάλασσα του Ινδικού δέχθηκε επίθεση και καταλήφθηκε το ελληνικό δεξαμενόπλοιο «MARAN CENTAURUS» τον Νοέμβριο του 2009 που οδηγήθηκε πλησίον των σομαλικών ακτών όπου παρέμεινε δυο περίπου μήνες μέχρι την απελευθέρωσή του. Το πρόβλημα έχει αρκετές παραμέτρους, μία από τις οποίες συνδέεται με το θέμα της εκδίκασης υποθέσεων πειρατείας σε δικαστήρια. Τα περισσότερα κράτη δεν έχουν δείξει διάθεση να συλλάβουν και να δικάσουν πειρατές με αποτέλεσμα το μεγαλύτερο βάρος να έχει αναληφθεί από την Κένυα που δέχθηκε να δικάσει πειρατές στο έδαφός της. Είναι αμφίβολο όμως κατά πόσο αυτό θα είναι μία μόνιμη λύση καθώς κράτη όπως η Κένυα δεν φημίζονται για την αποτελεσματικότητα του δικαστικού τους συστήματος.
Είναι αναγκαίο όσα περιφερειακά κράτη έχουν τις υποδομές να αναλάβουν κι εκείνα τις ευθύνες τους για τη δίωξη των πειρατών, στον βαθμό που η διεθνής κοινότητα το έχει ήδη πράξει με την αποστολή πολεμικών πλοίων. Σε κάθε περίπτωση πάντως η δικαστική παράμετρος είναι ένα ανοιχτό ζήτημα χωρίς προοπτικές –αυτή τη στιγμή τουλάχιστον– άμεσης λύσης. Υπάρχουν φωνές υπέρ της ίδρυσης διεθνούς δικαστηρίου αλλά εδώ υπάρχει ένα αντικειμενικό πρόβλημα. Τα δικαστήρια αυτής της μορφής δικάζουν συνήθως εγκληματίες πολέμου και γενικώς «προσωπικότητες» που διέπραξαν σοβαρά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Οι Σομαλοί πειρατές ανήκουν στην ουσία στην κατηγορία του κοινού ποινικού δικαίου εφόσον διαπράττουν διεθνές έγκλημα και ως τέτοιοι πρέπει να αντιμετωπιστούν. Ακόμη, το να δημιουργηθεί ένα διεθνές δικαστήριο απαιτεί χρόνο και χρήμα, πράγμα δύσκολο στην παρούσα συγκυρία για όλους. Αν θέλαμε αυτή τη στιγμή να μιλήσουμε για προτεραιότητες στην αντιμετώπιση του πειρατικού τότε μάλλον πρέπει να αναφερθούμε στο πρόβλημα ασφαλείας που αντιμετωπίζει η διεθνής ναυσιπλοΐα στον Ινδικό Ωκεανό. Εκεί πρέπει να εστιασθεί η προσοχή, εκεί γίνονται επιθέσεις και απαιτούνται λύσεις που θα διασφαλίζουν τα συμφέροντα των κρατών που ζημιώνονται από τις παρενέργειες της πειρατείας.
Όσο για το ζήτημα των λύτρων που καταβάλλονται για την απελευθέρωση των πλοίων έχουν ακουστεί αρκετά. Η ουσία όμως είναι η εξής: πάνω από όλα προέχει η ασφάλεια της ζωής των ναυτικών. Συνεπώς, όσοι μιλούν για μη καταβολή λύτρων στους πειρατές δεν αντιλαμβάνονται το πρόβλημα σε όλες τους τις διαστάσεις. Το ενδιαφέρον όμως βρίσκεται αλλού. Πού πηγαίνουν τα λύτρα από τη στιγμή που καταβληθούν. Ποιοι τα καρπώνονται, πώς τα μοιράζονται μεταξύ τους και με ποιον τρόπο χρηματοδοτούν, αν χρηματοδοτούν, νέες πειρατικές επιδρομές. Εδώ θα μπορούσε να εστιαστεί η προσοχή καθώς μπορεί οι Σομαλοί πειρατές να είναι κοινοί εγκληματίες, αλλά αυτοί που τους καθοδηγούν και αποκομίζουν οφέλη είναι κάτι παραπάνω. Δεν είναι άλλωστε μυστικό ότι ορισμένα χωριά στις ανατολικές ακτές υποστηρίζουν με κάθε τρόπο τις επιχειρήσεις των πειρατών και κερδίζουν χρήματα από την υποστήριξη που τους προσφέρουν.
Για την ιστορία αναφέρουμε ότι η Ομάδα αυτή θεσπίστηκε με πρωτοβουλία των Αμερικανών, που κάλεσαν μία σειρά από χώρες, ανάμεσα σ’ αυτές και η Ελλάδα, να συμμετάσχουν στις προσπάθειες για την επίλυση του πειρατικού ζητήματος. Η Ομάδα ουσιαστικά συντονίζει τις πρωτοβουλίες κατά της πειρατείας, ανταλλάσσει πληροφορίες, συζητεί προτάσεις και αναζητεί λύσεις για τη βελτίωση του επιχειρησιακού συντονισμού των στρατιωτικών δυνάμεων που έχουν αναπτυχθεί ανοιχτά των σομαλικών ακτών. Απαρτίζεται συνολικά από 45 κράτη, παράλληλα δε στις εργασίες της συμμετέχουν και έχουν άποψη στελέχη του διεθνούς εφοπλιστικού κόσμου εφόσον το πρόβλημα τους αφορά άμεσα.
Είναι γεγονός ότι η πειρατεία δεν εμφανίστηκε ξαφνικά στη Σομαλία. Να μην επαναλάβουμε τα τετριμμένα περί κατάρρευσης του κράτους, καθώς είναι ήδη γνωστά. Άλλωστε θα περάσει αρκετός καιρός μέχρι να συνέλθει η χώρα και να επέλθει ειρήνευση. Το πρόβλημα όμως της πειρατείας χρήζει άμεσης λύσης, τη στιγμή μάλιστα που οι πειρατές μετακινήθηκαν από τον Κόλπο του Άντεν όπου αρχικά έκαναν επιθέσεις στον δυτικό Ινδικό. Οι περισσότερες επιθέσεις εκδηλώνονται σήμερα στην περιοχή αυτή και σε απόσταση μέχρι και 1.000 ν.μ. ανατολικά των ακτών της Σομαλίας. Έτσι όπως έχουν εξελιχθεί τα πράγματα σε λίγο δεν θα μιλάμε για πειρατεία στη Σομαλία, αλλά για πειρατεία του Ινδικού Ωκεανού καθώς όσο τα πλοία κινούνται ανατολικότερα τόσο οι πειρατές τα ακολουθούν. Και αυτό γιατί απλούστατα στην αχανή θαλάσσια έκταση του Ινδικού Ωκεανού δεν υπάρχει επαρκής προστασία από πολεμικά πλοία. Στην θάλασσα του Ινδικού δέχθηκε επίθεση και καταλήφθηκε το ελληνικό δεξαμενόπλοιο «MARAN CENTAURUS» τον Νοέμβριο του 2009 που οδηγήθηκε πλησίον των σομαλικών ακτών όπου παρέμεινε δυο περίπου μήνες μέχρι την απελευθέρωσή του. Το πρόβλημα έχει αρκετές παραμέτρους, μία από τις οποίες συνδέεται με το θέμα της εκδίκασης υποθέσεων πειρατείας σε δικαστήρια. Τα περισσότερα κράτη δεν έχουν δείξει διάθεση να συλλάβουν και να δικάσουν πειρατές με αποτέλεσμα το μεγαλύτερο βάρος να έχει αναληφθεί από την Κένυα που δέχθηκε να δικάσει πειρατές στο έδαφός της. Είναι αμφίβολο όμως κατά πόσο αυτό θα είναι μία μόνιμη λύση καθώς κράτη όπως η Κένυα δεν φημίζονται για την αποτελεσματικότητα του δικαστικού τους συστήματος.
Είναι αναγκαίο όσα περιφερειακά κράτη έχουν τις υποδομές να αναλάβουν κι εκείνα τις ευθύνες τους για τη δίωξη των πειρατών, στον βαθμό που η διεθνής κοινότητα το έχει ήδη πράξει με την αποστολή πολεμικών πλοίων. Σε κάθε περίπτωση πάντως η δικαστική παράμετρος είναι ένα ανοιχτό ζήτημα χωρίς προοπτικές –αυτή τη στιγμή τουλάχιστον– άμεσης λύσης. Υπάρχουν φωνές υπέρ της ίδρυσης διεθνούς δικαστηρίου αλλά εδώ υπάρχει ένα αντικειμενικό πρόβλημα. Τα δικαστήρια αυτής της μορφής δικάζουν συνήθως εγκληματίες πολέμου και γενικώς «προσωπικότητες» που διέπραξαν σοβαρά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Οι Σομαλοί πειρατές ανήκουν στην ουσία στην κατηγορία του κοινού ποινικού δικαίου εφόσον διαπράττουν διεθνές έγκλημα και ως τέτοιοι πρέπει να αντιμετωπιστούν. Ακόμη, το να δημιουργηθεί ένα διεθνές δικαστήριο απαιτεί χρόνο και χρήμα, πράγμα δύσκολο στην παρούσα συγκυρία για όλους. Αν θέλαμε αυτή τη στιγμή να μιλήσουμε για προτεραιότητες στην αντιμετώπιση του πειρατικού τότε μάλλον πρέπει να αναφερθούμε στο πρόβλημα ασφαλείας που αντιμετωπίζει η διεθνής ναυσιπλοΐα στον Ινδικό Ωκεανό. Εκεί πρέπει να εστιασθεί η προσοχή, εκεί γίνονται επιθέσεις και απαιτούνται λύσεις που θα διασφαλίζουν τα συμφέροντα των κρατών που ζημιώνονται από τις παρενέργειες της πειρατείας.
Όσο για το ζήτημα των λύτρων που καταβάλλονται για την απελευθέρωση των πλοίων έχουν ακουστεί αρκετά. Η ουσία όμως είναι η εξής: πάνω από όλα προέχει η ασφάλεια της ζωής των ναυτικών. Συνεπώς, όσοι μιλούν για μη καταβολή λύτρων στους πειρατές δεν αντιλαμβάνονται το πρόβλημα σε όλες τους τις διαστάσεις. Το ενδιαφέρον όμως βρίσκεται αλλού. Πού πηγαίνουν τα λύτρα από τη στιγμή που καταβληθούν. Ποιοι τα καρπώνονται, πώς τα μοιράζονται μεταξύ τους και με ποιον τρόπο χρηματοδοτούν, αν χρηματοδοτούν, νέες πειρατικές επιδρομές. Εδώ θα μπορούσε να εστιαστεί η προσοχή καθώς μπορεί οι Σομαλοί πειρατές να είναι κοινοί εγκληματίες, αλλά αυτοί που τους καθοδηγούν και αποκομίζουν οφέλη είναι κάτι παραπάνω. Δεν είναι άλλωστε μυστικό ότι ορισμένα χωριά στις ανατολικές ακτές υποστηρίζουν με κάθε τρόπο τις επιχειρήσεις των πειρατών και κερδίζουν χρήματα από την υποστήριξη που τους προσφέρουν.
www.diplomatia.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου