«Θεωρίες συνωμοσίας»

Οταν λογικές και παράλογες απόψεις παγιώνονται στο συλλογικό υποσυνείδητο Tης Ξενιας Kουναλακη / xkounalaki@kathimerini.gr
Tι κοινό έχει ο Φιντέλ Κάστρο, το ΚΚΕ και η νεολαία του ΛΑΟΣ; Πιστεύουν ότι η λέσχη Μπίλντεμπεργκ, μια ελίτ πολιτικών και επιχειρηματιών, έχει συγκροτήσει μια παγκόσμια διακυβέρνηση και διοικεί τον πλανήτη με όρους πολυεθνικής επιχείρησης. Σε πρόσφατο άρθρο του στα όργανα το κομμουνιστικού κόμματος Gramma ο Κάστρο επικαλείται το βιβλίο του δημοσιογράφου Ντάνιελ Εστούλιν «Τα μυστικά της λέσχης Μπίλντεμπεργκ» του 2006, στο οποίο αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι «Οι σχέσεις μεταξύ κυβέρνησης Μπους και Οσάμα μπιν Λάντεν ουδέποτε ήσαν καλύτερες». Στο άρθρο της 18ης Αυγούστου ο Κουβανός ηγέτης αναπαράγει διαδεδομένες θεωρίες συνωμοσίας, όπως ότι η 11η Σεπτεμβρίου 2001 ήταν έργο της ίδιας της αμερικανικής κυβέρνησης. Τον Μάιο του 2009 η ΝΕΟΣ, νεολαία του ΛΑΟΣ είχε διαδηλώσει «κατά της λέσχης που σχεδιάζει τις τύχες του πλανήτη». Την ίδια χρονιά ο «Ριζοσπάστης» καυτηρίαζε το γεγονός πως Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ «αγκαλιάζονται» με τα τσακάλια του ιμπεριαλισμού...
Οι θεωρίες συνωμοσίας είναι και πάλι της μόδας και κατακλύζουν τα πρωτοσέλιδα, όχι μόνο του κομμουνιστικού Τύπου. Αλλωστε η επανάληψη τέτοιων περιθωριακών απόψεων καταλήγουν συχνά να παγιώνονται στο συλλογικό υποσυνείδητο. Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση του περιοδικού ΤΙΜΕ ένας στους τέσσερις Αμερικανούς πιστεύει ακράδαντα ότι ο Μπαράκ Ομπάμα είναι μουσουλμάνος. Κι αυτό προτού καν ταχθεί υπέρ της ανέγερσης τζαμιού κοντά στο ground zero.
Προκειμένου δε να διασκεδάσει την ευρέως διαδεδομένη άποψη, ο Ομπάμα εκλήθη να αποδείξει ότι δεν είναι ελέφαντας. Ο Λευκός Οίκος εξέδωσε σχετική ανακοίνωση, διευκρινίζοντας πως «ο Αμερικανός πρόεδρος είναι χριστιανός και προσεύχεται κάθε μέρα». Ο παραλογισμός είναι τέτοιος, ώστε θα μπορούσε κάλλιστα να έχει εκδοθεί Δελτίο Τύπου με την επισήμανση «Ο Μπαράκ Ομπάμα δεν φοράει φούξια στολή, ούτε έχει πράσινα κέρατα στο μέτωπο, συνήθως προτιμάει το κοστούμι του και προσέρχεται στο γραφείο του χωρίς στολή αστροναύτη»...
Υπάρχει ωστόσο και το αντίπαλον δέος. Συχνά ο όρος «θεωρίες συνωμοσίας» χρησιμοποιείται για να «αθωώσει» διαπλοκές, να ποινικοποιήσει την καχυποψία και να διαλύσει λογικούς και ουχί παράλογους συνειρμούς.
Την περασμένη εβδομάδα, λίγα 24ωρα μετά την προειδοποίηση της ιστοσελίδας Wikileaks ότι προτίθεται να δημοσιοποιήσει και άλλα απόρρητα έγγραφα της αμερικανικής κυβέρνησης για τον πόλεμο στο Αφγανιστάν ανακοινώθηκε πως η Εισαγγελία της Σουηδίας ερευνά τις κατηγορίες του βιασμού και της σεξουαλικής επίθεσης σε βάρος του ιδρυτή της, Τζούλιαν Ασάνγκε. To Harpers magazine υπογράμμισε πως «το επεισόδιο αποδεικνύει ότι ο πόλεμος κατά της Wikileaks θα δοθεί με αντισυμβατικά εργαλεία και όσοι παρακολουθούν την υπόθεση καλό θα είναι να μην αποδεχθεί κάτι χωρίς περαιτέρω έρευνα». Στον αντίποδα οι New York Times διέγνωσαν ότι δεν υπάρχει συνωμοσία πίσω από τις κατηγορίες περί βιασμού.
Ενα ακόμη παράδειγμα αμφιλεγόμενης «θεωρίας συνωμοσίας» είναι η υπόθεση αποφυλάκισης του Λίβυου βομβιστή του Λόκερμπι, Αμπντέλ Μπασέτ αλ Μεγκραχί. Ο μέχρι πέρυσι κρατούμενος σε φυλακή της Σκωτίας αφέθηκε ελεύθερος, επειδή διαγνώστηκε με ανίατη ασθένεια. Ενα χρόνο αργότερα χαίρει άκρας υγείας. Τις υποψίες ενίσχυσε η δήλωση του γιου του Καντάφι ότι η αποφυλάκιση του Μεγκραχί συνδέεται με τεράστιες εμπορικές συμφωνίες των Βρετανών με τη Λιβύη. Τυχαίο; Δε νομίζουμε.