«Ακρώρεια»

Τρίτη γενιά πραιτωριανός κι έτσι αριστίνδην κομισάριος,
τώρα στα στερνά του, ο λευκός κλόουν μαθαίνει να του βάζουν τελεία.

.....................................

Εκπαιδεύεται με δυσκολία...

Στην «Ερημο των Ταρτάρων» του Μπουτζάτι, ο ήρωας έχει περάσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του, να φυλάει μαζί με τους λιγοστούς συντρόφους του
σε ένα φυλάκιο, στην άκρη της επικράτειας, ένα σύνορο, ανατολικό ή δυτικό, δεν έχει σημασία.
Πέρα απ' αυτό το σύνορο, το οποίον εποπτεύεται από το φυλάκιο, απλώνεται μια έρημος. Λέγεται ότι στην έρημο αυτήν ή πέρα απ' αυτήν, σε χώρα
άγνωστη κι ανεξερεύνητη ζουν οι Τάρταροι.
Λέγεται επίσης ότι μια μέρα -που κανείς δεν ξέρει ποια- οι Τάρταροι θα επιτεθούν.
Ουδείς γνωρίζει ποιοι είναι οι Τάρταροι και τι θέλουν, το βέβαιον όμως είναι: ένας κίνδυνος. Οτι οι
Τάρταροι, αν υπάρχουν, μπορεί να επιτεθούν.
* * *
Κι έτσι, ο ήρωάς μας, ο ήρωας του Μπουτζάτι περνάει ή ίσως ξοδεύει τη ζωή του, φυλάγοντας το σύνορο σε αυτό το φυλάκιο. Ουδείς γνωρίζει αν εν τέλει
οι Τάρταροι θα φανούν, αν θα επιτεθούν· άλλωστε και στο παρελθόν ουδέποτε εμφανίσθηκαν, ουδέποτε επετέθησαν.
....................................
Ομως η πολιτεία εν όψει του πιθανού κινδύνου κι επειδή ουδείς ασφαλώς εγνώριζε ότι οι Τάρταροι δεν υπάρχουν κι ότι συνεπώς ουδέποτε θα επιτεθούν, εθέσπισε φυλάκιο για κάθε ενδεχόμενο.
Ο ήρωάς μας, ο οποίος τάχθηκε φυλάττων στο εν λόγω φυλάκιο, με όλη τη θέρμη της νειότης στην αρχή κι όλον τον σκεπτικισμό της μέσης ηλικίας στη συνέχεια, θα μπορούσε να 'ναι ένας δημοσιογράφος,
ένας λοχαγός
ένας γιατρός -ή όποιας άλλης αλληγορίας πρόσωπο.
Δεν διευκρινίζεται στο έργο· μπορεί να είσθε εσείς ή εσείς οι μη κινούμενοι απ' το χρέος. Αν και, με τον καιρό, το χρέος αυτό γίνεται βαρύ.
Η ζωή του ήρωά μας πέρναγε και χάνονταν σαν κάπου αλλού, μακρυά απ' το φυλάκιό του. Σαν, σιγά-σιγά, μια ξένη· όλο και πιο απόμακρη. Τα νέα απ' το σπίτι όλο και πιο λίγα, ενώ οι άδειες για
να δει ο ήρωάς μας τους δικούς του και τα πράγματα όλο και πιο παράξενες. Ο κόσμος άλλαζε χωρίς αυτόν όλο και πιο συστηματικά· κι εκείνος όλο και πιο πολύ αποξενώνονταν. Και έτσι επέστρεφε στο φυλάκιο με τους συντρόφους του με ένα αίσθημα ματαιότητας όλο και πιο έντονο -και για τον κόσμο του που άλλαζε χωρίς αυτόν, και για το φυλάκιό του, που έμενε απελπιστικά ίδιο.
Να εγκαταλείψει τη θέση του;
Κι αν οι Τάρταροι επιτέλους φαίνονταν, αν επετίθεντο, αν προσπαθούσαν να διαβούν;
Κι απ' την άλλη: όλη αυτή η αφόρητη ρουτίνα στο φυλάκιο. Αν οι Τάρταροι δεν υπήρχαν; αν υπήρχε μόνον η έρημος; Θα είχε χάσει τη ζωή του επί ματαίω...
Οι Τάρταροι θα μπορούσαν να 'ναι οτιδήποτε, να 'χουν ένα μάτι κι ένα πόδι ή να περπατούν με την κοιλιά, όπως έλεγε σε άλλο βιβλίο ο Μπαουντολίνο για τους κατοίκους ανατολικώς της Ανατολής.
Από την άλλη
αν οι Τάρταροι έχουν μπει στην πόλη από καιρό;
Αν είναι αυτοί οι ίδιοι που θέσπισαν το φυλάκιο για να περιμένουμε εκεί τους Ταρτάρους, ενώ εκείνοι νέμονται έτσι με την ησυχία τους από καιρό την πολιτεία;
Δεν ξέρω -δεν θέλω να θυμάμαι- πώς τελειώνει το εν λόγω βιβλίο. Ολα τα βιβλία τελειώνουν μαζί με τις ζωές αυτών που περιγράφουν κι άπαντα με το τέλος της ανάγνωσης του αναγνώστη. Μένει μόνον αυτό που είπαν.
Αλλά ακόμα και για αυτό οι ερμηνείες είναι επίσης πάντα πολλές.
Οπως για τους Ταρτάρους.
Υπήρξαν; υπάρχουν; θα επιτεθούν; Είναι ένας κίνδυνος ή μια παγίδα;
Κι έτσι ο ήρωάς μας μένει στο φυλάκιό του. Μαζί με τους συντρόφους του που φυλλορροούν, ενώ άλλοι, νέοι, έρχονται στο πόδι τους, κι αυτός
δημοσιογράφος, γιατρός, μηχανικός ή χωριατόπαιδο
δεν ξέρει αν καλώς φυλάει ή αν στέκει εφ' ω ετάχθη επί ματαίω.
Εως την αποστράτευσή του.
Αλλά τότε θα είναι αργά για να απαντήσει. Κι αν τέλος πάντων βρει την απάντηση, αυτή θα αφορά μόνον τη δική του ζωή, όχι τίποτα περισσότερο.
Διότι, αύριο μπορεί οι Τάρταροι εν τέλει να επιτεθούν, μπορεί εν τέλει να υπάρχουν
ή να έχουν ήδη μπει στην πόλη από χρόνια.
Ο ήρωάς μας αφού θεώρησε χρέος του να φυλάξει, από το χρέος του δεν μετακινήθηκε. Αν τώρα έκρινε σωστά ότι αυτό ήταν το χρέος του είναι ένα ερώτημα για το οποίον ο Θεός δεν δίνει δίφραγκο και το Σύμπαν, αν κρίνουμε απ' τα πετρώματα του Αρη, μένει αδιάφορο. Οχι όμως και οι άνθρωποι. Αυτοί γνωρίζουν. Οι ανύποπτοι, όταν έρθει η σειρά τους, και οι προϊδεασμένοι όταν πεθαίνουν...

ΣΤΑΘΗΣ Σ. 10.VII.2010 stathis@enet.gr