Ο ταλαντούχος κύριος Ταγίπ Ερντογάν

Του ΧΡΙΣΤΟΥ Κ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ*, www.enet.gr

Λέγεται ότι με δεδομένες τις στρατηγικές ισορροπίες, τα γεωπολιτικά συμφέροντα και τους εθνικούς ανταγωνισμούς που κυριαρχούν σήμερα στον δυτικό κόσμο, είναι πολύ δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι η Ρωσία ή η Τουρκία μπορεί κάποια μέρα να γίνουν μέλη της Ε.Ε.

Το θεώρημα απομένει να αποδειχτεί. Γεγονός πάντως είναι ότι πολύ πριν η Τουρκία γίνει μέλος της Ε.Ε. (για τη Ρωσία ούτε λόγος), η Κωνσταντινούπολη ανακηρύχτηκε ήδη Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης. Πρόκειται για συμβολισμό ολκής. Η ιστορική μήτρα της (μουσουλμανικής) αυτής χώρας, η πόλη - λίκνο της Βυζαντινής και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, το ιερό κάποτε κέντρο του Ισλαμικού Χαλιφάτου αλλά και της Ορθοδοξίας, πήρε τα σύμβολα και το γόητρο ενός δυτικοευρωπαϊκού θεσμού που επί 25 χρόνια δινόταν μόνο σε αμιγώς ευρωπαϊκές -και δη χριστιανικές- πόλεις.
Το γεγονός ότι η Κωνσταντινούπολη ήταν ανέκαθεν κοσμοπολίτικη, ευρωπαϊκή, ηγεμονεύουσα και ηγεμονική δεν αμφισβητείται. Οσο και ο διαχρονικά βαρύνων ρόλος που αυτή διαδραμάτισε στην ιστορία και τον πολιτισμό του κόσμου. Ολα αυτά συνυπολογίστηκαν ασφαλώς στον τελικό συμβιβασμό. Ωστόσο η ανακήρυξή της σε Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης ήταν αποτέλεσμα μιας διπλωματικής Ολυμπιάδας στην οποία αποδύθηκε η Τουρκία ήδη από το 2003, την ίδια χρονιά που υπέβαλε υποψηφιότητα για την ένταξή της στην Ε.Ε. Ο πρώτος στόχος επιτεύχθηκε τον Απρίλη του 2006 όταν η αρμόδια επιτροπή διάλεξε την Κωνσταντινούπολη για πρωτεύουσα πολιτισμού της Ευρώπης του 2010. Οιωνός ή όχι, ο πολιτιστικός αυτός θεσμός και οι συμβολισμοί του αποτελούν ένα «ευρωπαϊκό κεκτημένο» της Τουρκίας και προσωπικά του κ. Ερντογάν. Γι' αυτό και εγκαινιάστηκε όχι απλώς με τη δέουσα, αλλά με υπερβάλλουσα μεγαλοπρέπεια. Η συνέχεια αναμένεται ανάλογη.
Πραγματικά, ο σημερινός πρωθυπουργός της Τουρκίας πριν αναλάβει τα ηνία της χώρας του, υπήρξε ως γνωστόν δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης. Η θητεία του στη θέση αυτή συνοψίζει τη φιλολαϊκή, μετριοπαθή και ταυτόχρονα αποφασιστική πολιτική που ακολούθησε τόσο ως δήμαρχος της μεγαλύτερης και πιο προβεβλημένης πόλης της Τουρκίας όσο και ως πρωθυπουργός της χώρας του. Χωρίς να αφίσταται των ισλαμιστικών καταβολών του, πράγμα που άγγιξε βαθιά τις ευαισθησίες του τουρκικού λαού, έδωσε εξίσου μεγάλη έμφαση σε πρωτοβουλίες εκπολιτισμού, εκσυγχρονισμού και εκδημοκρατισμού της κοινωνίας που τον ανέδειξε. Οταν το 1994 εξελέγη δήμαρχος Κωνσταντινούπολης, έβαλε αμέσως τάξη σε μια αχανή μητρόπολη που είχε τεράστια οικιστικά, οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά προβλήματα.
Στα τέσσερα χρόνια που κατείχε τη θέση του δημάρχου, εκπροσωπώντας ένα ισλαμιστικό κόμμα, η Κωνσταντινούπολη έγινε καθαρότερη και με περισσότερο πράσινο. Οι υποδομές της στην ύδρευση, την αποχέτευση, τις μεταφορές, την κοινωνική πρόνοια, τον πολεοδομικό σχεδιασμό, τη διαχείριση απορριμμάτων, την πράσινη διαχείριση, την έκφραση της πίστης, τον πολιτισμό, τις επενδύσεις αναδείχτηκαν κι εκσυγχρονίστηκαν. Το κόστος των παρεμβάσεων ξεπέρασε τα 4 δισ. δολάρια, αλλά τα έργα απέδωσαν. Το ιλιγγιώδες αυτό χρέος του δήμου αποπληρώθηκε μέχρι δεκάρας. Η διαφθορά πατάχθηκε. Η διαφάνεια και η δικαιοσύνη, όχι μόνο ως πολιτική θέση αλλά και ως ισλαμικός κανόνας, έγιναν πραγματικότητα. Δρακόντεια μέτρα επιβλήθηκαν στη διαχείριση των πόρων του δήμου. Η περίπτωση της Κωνσταντινούπολης του κ. Ερντογάν αποτελεί ήδη «μάθημα» και παράδειγμα προς μίμηση πολλών έντιμων δήμων του κόσμου, που ζητούν έκτοτε να εντρυφήσουν στη σχετική τεχνογνωσία.
Μετά τη θητεία του στον Δήμο Κωνσταντινούπολης, ο κ. Ερντογάν φυλακίστηκε ως ισλαμιστής με την κατηγορία ότι «οι ιδέες του έσπειραν το μίσος στον λαό». Ο λαός με τις συνεχείς κινητοποιήσεις του οδήγησε στη θριαμβευτική αποφυλάκισή του. Εκτοτε η πολιτική του ανέλιξη υπήρξε θεαματική. Παρότι το κόμμα του κέρδισε τις εκλογές του 2002, ο ίδιος δεν μπόρεσε να ηγηθεί της κυβέρνησης λόγω της καταδίκης του. Τα νομικά εφευρήματα του βαθέος κράτους δεν στάθηκαν ικανά να ανακόψουν την πορεία του και τον Μάρτη του 2003 έγινε πρωθυπουργός. Το BBC ήταν το μόνο δυτικό μέσο ενημέρωσης που προφήτεψε τότε: «Αυτός ο κ. Ερντογάν φαίνεται να είναι ένας χαρισματικός ηγέτης». Κάποιοι άλλοι επιφυλάσσονται: «Οι στρατιωτικοί -λένε- κάθονται και περιμένουν. Ο κ. Ερντογάν προχωρεί, αλλά ξέρει τι θα συμβεί αν ξεπεράσει τα όρια».
Επιμύθιον:
Στον απόηχο των εγκαινίων της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης, ο ταλαντούχος πρώην δήμαρχος Κωνσταντινούπολης έχει προ πολλού ξεπεράσει τα όρια: Προωθεί συνταγματικές μεταρρυθμίσεις, πράγμα που εξοργίζει τους βεζίρηδες του κοσμικού κράτους. Αναπτύσσει τις σχέσεις της χώρας του με τους μουσουλμάνους γείτονές της και τη Ρωσία, αλλά αυτό ενοχλεί τη Δύση. Θέλει να απαλλάξει το πολιτικό σύστημα από τα ιδεολογήματα της κεμαλικής περιόδου, πράγμα που συσπειρώνει τους στρατιωτικούς και την αντιπολίτευση.
Οσο για τους στρατιωτικούς; Αυτοί πράγματι κάθονται και περιμένουν. Στο εδώλιο του κατηγορουμένου της συνωμοτικής υπόθεσης Εργκένεκον.
* Δημοσιογράφος, συγγραφέας